انواع ترک دیوار و سقف ساختمان

انواع ترک های ساختمانی و علل پیدایش آن ها pdf

مصالح بنایی و بتن در کشش بسیار ضعیف هستند در صورت تحمیل برش ناشی از نشست های نامتوازن و … به آن ها، کشش قطری حاصل از برش باعث ایجاد ترک های ریز و درشت در این مصالح خواهد شد. به طور کلی در ترک در اثر تنش کششی بیش از حد مقاومت کششی نهایی در جسم ایجاد می شود. در ادامه به بررسی انواع ترک های ساختمانی و علل پیدایش آن ها می پردازیم.

انواع ترک های ساختمانی

ترک ها با منشا سازه ای

ترک های ناشی از نشست یا تورم خاک و تکیه گاه: مورب، پلکانی و یا عمودی عمیق

ترک های ناشی از خیز تیرها (ضعف طراحی یا اجرا با کیفیت مصالح): افقی، برشی و مورب

ترک های ناشی از یخبندان : مورب

ترک های ناشی از حوادث طبیعی مانند زلزله و دریفت طبقات : ضربدری (زلزله بزرگ) افقی هم راستای تیر (زلزله خفیف)

ترک های ناشی از ضعف طراحی یا کیفیت مصالح در ستون ها : عمودی

ترک های ناشی از آسیب های حاصله از عوامل خورنده محیطی: عمودی، افقی

ترک ها با منشاء غیر سازه ای

ترک های ناشی از تاثیرات دمایی بر ملحقات ساختمان : ترک مویی در راستای منشا جز با ضریب انبساط بالاتر

ترک های ناشی از عدم اتصال مناسب اجزای ساختمان : عمودی

ترک های ناشی از لرزش، ضربه و فشار: ترک مویی

ترک های جزئی و سطحی ناشی از یخ زدگی: در سطوح، مویی و مربعی

ترک های ایجاد شده در هر ساختمان می تواند معرف ضعف در ظرفیت باربری اسکلت ساختمان و استحکام آن باشد و ممکن است در اثر عواملی مانند نشست بوده و نشان دهنده شرایط خطرناک ساختمان باشد اما در بیشتر موارد علل پیدایش ترک ها که ظاهر نامطلوبی هم دارند از نظر ایستایی ساختمان خطرناک نیستند و منشایی غیر از نشست دارند.

ترک ها به صورت کلی به دو دسته سازه ای و غیر سازه ای تقسیم می شوند.

سازه ای: ترک حاصل از تغییرات در موقعیت و وضعیت اجزای سازه ای

غیر سازه ای: ترک حاصل از فعل و انفعالات حرارتی و یا جابجایی در اجزای غیر سازه ای

انواع ترک ناشی از منشا پیدایش

1 – ترک های ناشی از نشست خاک و یا مواردی اندک تورم خاک زیر فونداسیون: به علت تراکم یا تحکم خاک زیر پی در اثر بارهای وارده، تقلیل رطوبت خاک، جابجایی حجم قابل توجهی از خاک زیر پی ( ریزش خاک به داخل چاه فاضلاب و گودبرداری یا هر علتی که باعث تغییر شکل خاک بشود ایجاد می شود، و در مواردی اندک بالا آمدگی خاک زیر پی در اثر افزایش رطوبت در خاک های خاص مانند مارن گچ دار و یا فشار ریشه درختان به سمت بالا)

2 – ترک های ناشی از خیز تیرهای بتنی یا فلزی و یا ضعف ظرفیت مقاومتی ستون ها: که در اثر خیز تیر به علت ضعف طراحی و یا عدم اعمال خیز منفی تیرها و یا بارگذاری بیش از اندازه و یا نامتقارن بر روی تیر و به دنبال آن خیز در دیوارها پدید می آید.

3 – ترک ناشی از یخبندان: به علت تکرار سیکل یخ زدگی و ذوب یخ خاک زیر فونداسیون و ایجاد تخلخل در خاک و به هم ریختن ساختار آن موجب نشست پی می شود و در برخی مواقع در اثر تورم و نشست خاک زیر کفسازی ها با پدیداری ترک در کفسازی همراه است.

4 – ترک های ناشی از انقباض و انبساط اجزای ساختمان شامل اسکلت، لوله های آب گرم و بخاری، داکت ها و …: معمولا به دلیل تغییر درجه حرارت محیط بر روی اندود دیوار یا اطراف تیرها، در محل اتصال دیوارها با ستون های فلزی، بر روی مسیر لوله های بخاری، مسیر عبور رایرزها در داکت ها، و حتی مسیر لوله های برق و تلفن و همچنین اکسید شدن میلگرد در بتن باعث انبساط بتن و ایجاد ترک می شود.

5 – ترک های ناشی از عدم وجود هشتگیر در دیوارها و یا عدم چسبندگی دو قسمت به هم: که معمولا در محل اتصال دیوار به ستون، محل پر شده پنجره یا طاقچه و یا به صورت افقی در محل اتصال سرد دو تکه از یک دیوار ایجاد می شود.

6 – ترک های ناشی از ورود ضربه و یا فشار و یا لرزش حاصل از ماشین آلات: که در ضعیف ترین خط در یک دیوار ممکن است رخ دهد و معمولا محدود به فضای یک قاب است

7 – ترک های ناشی از حوادث طبیعی از قبیل زلزله، حرکت قاب و دریفت طبقات ساختمان: ترک های ناشی از دریف طبقات حاصل از حرکات رفت و برگشتی زلزله که در محل اتصال تیر به دیوارهای غیر سازه ای شاهد آن هستیم.

انواع ترک ساختمان از نظر شکل

1 – ترک های افقی – برشی – خمشی

2 – ترک های عمودی

3 – ترک های مایل و پلکانی

4 – ترک های کف

انواع ترک از نظر عمق و عرض

1 – ترک های عمیق و عریض که معمولا در اثر نشست فونداسیون های منفرد یا نواری و یا ضعف مقاومتی اعضای سازه ای ایجاد می شوند و خطرناک هستند.

2 – ترک های با عرض و عمق متوسط 0.5 تا 2.5 میلی متر

3 – ترک های مویی با عرض کمتر از 0.5 میلی متر

ترک های افقی و برشی و خمشی

ترک هایی که در راستای افق و در طول دیوار ایجاد می شود و معمولا به چند دلیل عمده به وجود می آیند:

الف: عدم دقت و مهارت در دیوارچینی

ب: در اثر کمانش و شکم دادن دیوارهایی که یکپارچه و یا بلند اجرا شده اند و یا به آن ها نیرویی همانند خاک از پشت وارد می شود.

ج: خیز برداشتن تیر زیر دیوار در اثر بارگذاری بیش از حد و یا نامتقارن و در نتیجه ایجاد ترک های برشی از اولین و پایین ترین رج های دیوار در محل ملات بین بلوک ها و ایجاد ترک های خمشی به صورت عمود بر راستای تیر

نمونه ترک های خمشی بر روی تیر بتنی بنابر دلایلی از قبیل ضعف در طراحی، عدم اعمال خیز منفی شمع ها در زمان اجرای سقف و یا عدم کیفیت مناسب تن سقف و …

تغییر شکل قاب های بتنی در زلزله های حتی کوچک، باعث جداشدگی دیوارهای غیر سازه ای از تیر در محل اتصالشان در تراز سقف می شود، که در صورت استفاده از نماهایی با ضخامت کم همانند نمای سیمانی، این گسستگی به صورت ترکی افقی در دو امتداد تیر در نما پدیدار می شود.

ترک های عمودی

هنگامی که عمق یا عرض این ترک ها زیاد یا در اعضای دیگر سازه همچون سقف، کف و سایر قسمت ها و سنگ قرنیز ادامه داشته باشند به دلیل اینکه ترک ها در اثر نشست و از نوع سازه ای هستند از اهمیت فراوانی برخوردارند، علل ایجاد ترک های عمودی شامل موارد زیر است:

1 – ترک های سازه ای عمودی عمدتا به دلیل نبود شناژ قائم یا کمبود آن و یا وجود فاصله زیاد بین شناژها ایجاد می شود.

2 – در صورتی که پی زیر دیوار حرکت و یا نشست یک طرفه داشته باشد ترک های عمودی ایجاد می نماید.

3 – ترک های ناشی از عدم وجود هشتگیر در دیوارها و یا عدم چسبندگی دو تکه به هم که معمولا در محل اتصال دیوار به ستون یا محل پرشده پنجره یا طاقچه ایجاد می شود.

ترک های ناشی از انقباض و انبساط در محل لوله بخاری، داکت ها و رایزرها که این ترک ها مویی و در اندازه 0.5 تا 0.7 میلی متر هستند و راه کارهای پیشگیری از آن در بخش نازک کاری تشریح می شود.

به طور کلی علل ایجاد ترک عمودی بر روی ستون بتنی می تواند یکی از دلایل زیر باشد:

1 – اشتباهات طراحی (هندسی، درصد میلگرد و …)

2 – خطاهای اجرایی

3 – آسیب های ناشی از حمله عوامل خورنده محیطی (خوردگی میلگرد، واکنش قلیایی سنگدانه بتن، حمله سولفاتی به بتن و …)

4 – کیفیت نامطلوب مصالح اصلی (کیفیت پایین سنگدانه، میلگرد، سیمان و …)

واکنش قلیایی سنگدانه: در بتن، سنگدانه ها تحت تاثیر یک محیط قلیایی قرار دارند. برخی فازهای کانی که معمولا در شرایط محیطی عادی پایدار می باشند، در این محیط با قلیا واکنش شیمیایی نشان می دهند که به این نوع واکنش ها، واکنش های قلیایی سنگدانه گفته می شود. دو نوع واکنش قلیایی سنگدانه وجود دارد:

1 – واکنش قلیایی – کربناتی

2 – واکنش قلیایی – سیلیسی

این واکنش سبب انبساط بتن شده و در نهایت نیز منجر به ترک خوردگی و کاهش ایمنی، عمر آن خواهد شد. نوع ترک های این واکنش به صورت چند ضلعی است.

ترک های مایل و پلکانی

ترک هایی که معمولا زاویه 45 درجه نسبت به راستای افق دارند، به ترک های مورب معروف هستند. این ترک ها اغلب در اثر نشست موضعی خاک زیر پی نواری یا پی منفرد و ستون مربوطه و یا بالاآمدگی خاک زیر پی ایجاد شده و چنانچه عرض آن بیشتر از 2-3 میلی متر شود و یا مقدارش ثابت نماند بسیار حائز اهمیت و خطرناک اند.

نکته مهم: روش مشخص نمودن محل نشست از روی خطوط ترک به این صورت است که عمود بر راستای ترک یک فلش فرضی ترسیم می کنیم که نوک این فلش اشاره به راستای نشست خاک و یا ستون مورد نظر دارد.

نحوه تعیین محل نشست از روی خطوط ترک ها

خطوط قرمز راستای ترک

فلش سبز، عمود بر راستای ترک و اشاره به محل نشست

در مدل پلکانی که جز ترک های مورب است، ترک خطوط عمودی و افقی بین بلوک ها را به علت ضعف ملات و ناهمگن بودن مصالح اتصال طی می کند و علت اصلی آن نشست خاک در زیر ساختمان است.

نمونه ترک مورب و شکست برشی در محل اتصال تیر به ستون (ضعف وصله در کنسول)

ترک های ایجاد شده بعد از زلزله

ترک های ناشی از دریفت طبقات حاصل از حرکات رفت و برگشتی زلزله به دلیل اعمال تنش کششی بیش از ظرفیت کششی دیوار در نتیجه ی جابجایی قسمت فوقانی ایجاد می شود، بعد از جابجایی، شکل مستطیلی قاب به متوازی الاضلاع تبدیل شده و این افزایش طول قطر تولید تنش کششی و در نتیجه ترک می نماید.

ترک های ایجاد شده در کف ها

که در انواع عمیق آن در نتیجه نشست پی نمایان می شوند و بسیار خطرناک اند، در برخی موارد نیز در اثر انقباض و انبساط های سطحی سرامیک و کاشی کف رخ می دهد که در این صورت نگرانی زیادی وجود ندارد.

ترک سنج ها: توصیه می شود عرض ترک ها در صورت پیدایش بر روی دیوارها و یا قبل از آغاز عملیات تخریب با استفاده از گیج های مخصوص و یا کولیس و حتی متر اندازه گیری، یادداشت و پایش شود تا بعدا در طول عملیات ساخت و ساز به راحتی قابل کنترل و قیاس باشند.

معرفی انواع مدل های ترک سنج ساختمان

1 – نوع ساده آن ها مانند یک خط کش مدرج است که با تطبیق خطوط، عرض و عمق آن قابل اندازه گیری است.

2 – ترک سنج یا قابلیت مشخص کردن میزان افزایش عرض ترک و جهت نشست.

3 – ترک سنج های دیجیتالی با قابلیت تشخیص عمق و عرض ترک به صورت دقیق

4 – ترک سنج های بی سیم مجهز به سنسورهای افزایش ترک از راه دور که در صورت افزایش عرض ترک برای گیرنده ی خود هشدار و گزارش می فرستند.

ارائه راهکار اجرایی جهت کاهش اثرات ترک به وجود آمده بر ملک قدیمی همسایه

در ساختمان هایی با طبقات منفی اجرای دیوار حایل و در ساختمان های بدون ترازهای منفی برش خاک و حذف زاویه برشی خاک در مرز دو ساختمان یا استفاده از فوم 7 سانتی جهت جداسازی پی ها

نوشته انواع ترک دیوار و سقف ساختمان اولین بار در مرکزآهن. پدیدار شد.

  • برچسب ها :

دیدگاه شما

Call Now Buttonتماس با ما